Column Jacobine van den Hoek: Fact checking

Sad fact: anno 2024 hebben goudvissen (9 sec) een grotere aandachtspanne dan de gemiddelde mens (8 sec). Dit kopt een artikel in Men’s Health. Een blad voor sportieve mannen waarin van alles staat over krachttraining, maar ook over mentale gezondheid. Nu is het zo, dat ik deze ‘sad fact’ ken, ik heb er in 2019 over geschreven. En opnieuw verwonder ik me.

De stelling over de goudvis komt uit een onderzoek van Microsoft uit 2015: de mens kon zich nog maar acht seconden op iets focussen. Een goudvis lukte dit maar liefst negen seconden. Vijf jaar eerder kon de mens zich twaalf seconden focussen. Het verval was duidelijk in zicht!

Het is precies wat we willen lezen! Het bevestigt ons vermoeden dat we door de digitale wereld onze ondergang tegemoet gaan. En juist over die ondergang lezen we graag. Het maakt emoties los. En emoties, zelfs de negatieve, laten ons voelen dat we leven. We verheugen ons op de EK-wedstrijd Nederland-Turkije, nietwaar? Bij plaatsing van deze column is de uitslag bekend, maar de spanning rondom Nederlanders en Turken is nu te snijden. Wordt het een overwinning of de ondergang van ‘ons’ team?

Eerder verscheen een ander onderzoek, dit keer van een wetenschapper. De quote over de goudvis, inmiddels omgevormd tot een mythe, blijkt een slimme Microsoft-marketingtruc te zijn; zij weten hoe je de aandacht van passanten kunt vangen. Het rapport waarop hun onderzoek zou zijn gebaseerd blijkt onvindbaar. De bron die ze noemen heeft nooit met hen samengewerkt en de gegevens die de basis voor hun onderzoek zouden vormen zijn nooit verstrekt. Onze aandachtsspanne, zegt dezelfde wetenschapper, is afhankelijk van de taak die iemand uitvoert. Het draait om prioriteit én hoe boeiend of moeilijk de taak is. En dát herken ik heel duidelijk bij onze kinderen, maar, eerlijk, ook bij mezelf.

Het goede nieuws: onze hersenen werken optimaal. Maar misschien is het een idee om bewust te zijn van onze goedgelovigheid en sensatiezucht? Alle marketingpraatjes zijn immers gebaseerd op: 1. fysiologische behoefte, 2. Veiligheid en zekerheid, 3. Sociale acceptatie, 4. Waardering en erkenning en 5. Zelfontplooiing. De journalist in Men’s Health heeft zich voor het karretje laten spannen en heeft opnieuw een onwaarheid verspreid, uit angst een fysiologische behoefte (concentratievermogen) kwijt te raken. Laten wíj́ die fout niet maken. Fact checking is belangrijker dan ooit. Zelfs voetbal heeft nu een VAR-check. Want soms is iets niet wat het lijkt.

Jacobine van den Hoek https://www.jacobinevandenhoek...