Opinie Dave Offenbach: Stadsfonds Amstelveen

Beslissen op het vertrouwen in de wethouder dat het goed komt, of eerst zorgen voor draagvlak bij de ondernemers (profit en non-profit)?

Als raadslid van Burgerbelangen Amstelveen (bbA) bevind ik mij in een lastige positie. De discussie rondom het Stadsfonds, een nieuw fonds dat de gemeente wil invoeren om stadspromotie en lokale projecten te financieren, roept fundamentele vragen op over rechtvaardigheid, verantwoordelijkheid en vooral serieus draagvlak.

Het is niet het “idee van stadspromotie” waar wij bij bbA op tegen zijn; integendeel, een bruisende en aantrekkelijke stad is in het belang van ons allemaal. Maar de manier waarop dit fonds nu wordt voorgesteld, inclusief een opgelegde belastingverhoging, roept twijfels op over de eerlijkheid, autonomie en timing van het initiatief.

Gedwongen bijdrage en verlies van autonomie

Het Stadsfonds wordt gefinancierd door een belastingverhoging die specifiek de profit- en non- profitsector raakt. Ondernemers en organisaties worden verplicht bij te dragen zonder dat zij volledige zeggenschap hebben over de besteding van deze middelen. Het fonds wordt beheerd door een onafhankelijk stichtingsbestuur, maar de betrokkenen hebben slechts indirecte invloed. Hierdoor verliezen ondernemers en non-profits hun autonomie, terwijl zij wel de lasten dragen. Vanuit een principieel standpunt voelt dit onrechtvaardig en roept het de vraag op: “Waarom worden degenen die verplicht bijdragen ook niet degenen die daadwerkelijk beslissen?”

Een taak voor de gemeente, geen taak voor ondernemers

Stadspromotie en gemeenschapsversterking zijn van oudsher taken van de gemeente, die gefinancierd worden vanuit de algemene middelen. Door deze verantwoordelijkheid nu deels op de schouders van ondernemers en maatschappelijke organisaties te leggen, lijkt de gemeente haar eigen takenpakket door te schuiven naar de private sector. De wethouder noemt het een experiment. De PvdA, die normaal gesproken terughoudend is bij belastingverhogingen, lijkt in te stemmen met een verhoging van de OZB voor niet-woningen en zet terecht, net als bbA en de VVD, vraagtekens bij de governance structuur (de manier waarop deze Stichting bestuurd wordt en hoe de keuze van het bestuur tot stand komt) van de op te richten Stichting Stadsfonds. De VVD lijkt in te stemmen met een proefjaar. Dus lijkt ook niet overtuigt van dit fonds. Dit betekent dat ondernemers – die al te maken hebben met stijgende kosten – hun prijzen zullen moeten verhogen, en dat vastgoedeigenaren de hogere lasten zullen doorberekenen aan hun huurders. Dit roept de vraag op of het eerlijk is om deze verantwoordelijkheid bij ondernemers te leggen, die hun eigen uitdagingen en risico’s hebben.

Veranderingen binnen de coalitie

Wat dit debat extra ingewikkeld maakt, is de recente draai van een paar coalitiepartijen. D66 sprak zich eerder uit tegen het voorstel voor het Stadsfonds, vooral vanwege de zorgen over de belastingverhoging en het gebrek aan draagvlak. Toch lijkt nu een onverwachte en opvallende steun vanuit deze partijen met een aantal moties en een amendement waarschijnlijk, terwijl er weinig concrete toezeggingen zijn gedaan door de wethouder om deze zorgen weg te nemen. Ondertussen blijft Goed voor Amstelveen, een andere coalitiepartner, tegen dit voorstel. Dit roept de vraag op: waarom deze ommezwaai bij D66 en gedeeltelijk de VVD, ondanks dat hun oorspronkelijke bezwaren van draagvlak bij ondernemers en non-profitorganisaties grotendeels blijven staan?

De kwestie van draagvlak

Het meest fundamentele probleem blijft het gebrek aan draagvlak. Winkeliersverenigingen, zoals die van de Van der Hooplaan, Retail Amstelveen en zelfs het Sportbedrijf Amstelveen, hebben zich uitgesproken tegen het Stadsfonds. Maar ook de winkeliers van Unibail-Rodamco-Westfield en URW zelf zijn tegen dit Stadfonds. Ook blijkt dat er meer vastgoedondernemers tegen zijn. Daarnaast zijn de kleine ondernemers die niet vertegenwoordigd worden nauwelijks gehoord.

Ondernemers voelen zich niet gehoord

Ondernemers vrezen dat zij verplicht worden bij te dragen aan een fonds (en soms al lid zijn van een winkeliersvereniging, een BIZ of anderszins) zonder dat zij er duidelijke voordelen van zien. Bovendien zijn de aanvraagprocedures te ingewikkeld voor kleine bedrijven, dus de kans bestaat dat een klein aantal bedrijven hier hun voordeel mee gaat doen. Daarnaast is het risico dat het fonds ook uitgekeerd gaat worden naar andere sectoren en het geld van de winkeliers toestroomt naar bedrijven of instanties die niet direct meebetalen aan het fonds.

“Waarom nu, en niet later?”

Waarom moet dit fonds nu worden doorgevoerd, zonder dat er voldoende draagvlak is?

In tijden van bezuinigingen is het ongepast om een gedwongen belastingverhoging in te voeren, helemaal eens met Actief voor Amstelveen, vooral wanneer dit de financiële ruimte van ondernemers verder beperkt. Een stadsfonds kan nuttig zijn, maar dan wel wanneer het initiatief vanuit de gemeenschap zelf komt en op brede steun kan rekenen.

Een Stadsfonds als mogelijk “goed idee”, maar brede participatie bij ondernemers is beperkt.

Laten we nogmaals duidelijk zijn: bij bbA zijn we niet tegen een stadsfonds/stadspromotie als principe. Wij geloven dat het kan bijdragen aan de ontwikkeling van Amstelveen. Maar stadspromotie mag geen extra financiële last worden voor ondernemers die al onder druk staan. Dit project moet van onderaf komen en een breed gedragen initiatief zijn, waarbij ondernemers en organisaties invloed hebben op de besteding van de middelen. Onvoldoende participatie voor een experiment is onze conclusie.

Waarom wordt niet eerst de BIZ-structuur verder ondersteund en uitgebouwd?

Daarnaast geldt ook nog dat eerst uitgewerkt zou moeten worden binnen welke structuur het algemene stadsbrede gedeelte zou kunnen worden ingevuld. Gaan we ons als Amstelveen richten op bepaalde kernactiviteiten om onze stad te promoten? Mijn principe is “less is more”. Richt je op een aantal kernthema’s die ons als stad onderscheiden. Eindhoven richt zich bijvoorbeeld op High-tech en Design en hun gelden gaan ook grotendeels naar centrale thema’s rondom deze onderwerpen.

Een oproep tot aanpassingen

Onze belangrijkste punt is dat er een beperkte participatie is geweest, en als die al is geweest is er te weinig draagvlak, en bij een beperkt aantal ondernemers.

Mocht de raad besluiten om het Stadsfonds toch in te voeren, dan willen wij dat er duidelijke waarborgen worden ingebouwd:

1. Beperking van de overheadkosten tot 3%, zodat het merendeel van de middelen wordt besteed aan projecten en niet aan administratie.

2. Heldere verdeling van fondsmiddelen, waarbij 70% terugvloeit naar de trekkersgebieden en 30% wordt besteed aan stadsbrede projecten.

3. Eenvoudige en transparante aanvraagprocedures voor kleine en grote bedrijven.

4. Een gelijk speelveld bij oprichting, zonder voorkeursposities voor bepaalde sectoren of

clusters.

5. Laten we ons ook richten op een kader voor thema’s rondom stadsbrede evenementen en

communicatie (less is more/neuzen dezelfde kant op: overheid en stadsfondsbestedingen).

Bij Burgerbelangen Amstelveen willen we opkomen voor de belangen van ondernemers in zowel de profit als de non-profitsector, groot én klein. Laten we werken aan een Stadsfonds dat de steun van de gemeenschap verdient en dat bijdraagt aan een sterker Amstelveen. Maar niet op deze manier, zonder breed draagvlak en met opgelegde lasten. En niet in deze snelheid.