Klimaatadaptatie en de omgevingswet

Nu werken de Nederlandse overheden nog met 26 verschillende wetten die gaan over de fysieke leefomgeving. Dat verandert vanaf 2022 met de nieuwe Omgevingswet. Verschillende thema’s zoals bodem, water, lucht, natuur, bouwen, afval, maar ook maatschappelijke opgaven zoals klimaatadaptatie en de energietransitie zijn dan allemaal gebundeld in één wet.

De nieuwe wet zorgt voor minder en overzichtelijke regels, een samenhangende benadering van de leefomgeving, ruimte voor lokaal maatwerk en betere en snellere besluitvorming. Hoe geef je klimaatadaptatie een plek in het nieuwe omgevingsbeleid zoals de omgevingsvisie en het omgevingsplan?

Wat staat er in het omgevingsplan en de omgevingsvisie?

Onder de Omgevingswet zijn het omgevingsplan(opent in nieuw venster)(verwijst naar een andere website) en de omgevingsvisie(opent in nieuw venster)(verwijst naar een andere website) twee centrale instrumenten(opent in nieuw venster)(verwijst naar een andere website) voor gemeenten:

In het omgevingsplan staan alle regels over de fysieke leefomgeving die de gemeente heeft opgesteld binnen haar grondgebied. Per gemeente is er één omgevingsplan, dat je kunt zien als opvolger van het bestemmingsplan. Het omgevingsplan geeft invulling aan de maatschappelijke opgaven uit de gemeentelijke omgevingsvisie.

In de gemeentelijke omgevingsvisie staat de langetermijnvisie op de maatschappelijke opgaven waaraan de gemeente wil werken. Je kunt de omgevingsvisie zien als de opvolger van de structuurvisie. Ook provincies en het Rijk maken een omgevingsvisie. De omgevingsvisie van het Rijk heet de Nationale Omgevingsvisie(opent in nieuw venster)(verwijst naar een andere website) (NOVI). De waterschappen maken zelf geen omgevingsvisie. Zij brengen hun beleid in als gemeenten en provincies hun omgevingsvisies opstellen. Waterschappen maken een waterschapsverordening. Daarin staan de regels over de fysieke leefomgeving die het waterschap stelt binnen haar beheergebied.

Wat verandert er met de Omgevingswet?

Een groot verschil met de huidige wetten over de fysieke leefomgeving, is dat er met de nieuwe Omgevingswet minder nationale regels nodig zijn. Daardoor krijgen gemeenten, provincies en waterschappen meer ruimte om eigen ambities in de leefomgeving te realiseren. Een ander verschil met de huidige wetten, is dat de Omgevingswet veel meer uitgaat van leefbaarheid en gezondheid als speerpunten voor beleid en regelgeving op het gebied van de fysieke leefomgeving. Daarom zijn ook maatschappelijke opgaven zoals klimaatadaptatie en de energietransitie een belangrijk onderdeel van de nieuwe wet. Tot slot vraagt de Omgevingswet overheden om op een integrale manier met elkaar samen te werken. De gemeente moet bijvoorbeeld vaker in gesprek gaan met andere overheden en met regionale uitvoeringsdiensten, zoals de veiligheidsregio.

Klimaatadaptatie en de Omgevingswet

Om Nederland waterrobuust en klimaatbestendig te krijgen, is het belangrijk dat gemeentes en provincies klimaatadaptatie een plek geeft in de omgevingsvisie en -plan. Hoe doe je dat? En hoe kun je als waterschap bijdragen aan de gemeentelijke en provinciale omgevingsvisies? De volgende publicaties kunnen je daarbij helpen:

Handreiking integrale omgevingsvisie: deze handreiking helpt je bij het vormgeven van een integrale omgevingsvisie, bijvoorbeeld een gezamenlijke omgevingsvisie van gemeenten en waterschappen.

Klimaatadaptatie in de omgevingswet (pdf, 1.7 MB): deze publicatie van de City Deal Klimaatadaptatie laat zien welke mogelijkheden en kansen de invoering van de omgevingswet biedt voor klimaatadaptatie in de stedelijke omgeving. Je leest er welke 6 kerninstrumenten er zijn en welke daarvan belangrijk zijn voor klimaatadaptatie. Ook lees je er meer over de nieuwe manier van samenwerken waar de omgevingswet om vraagt.

Bouwstenen klimaatadaptatie in Omgevingsvisies (pdf, 821 kB): dit rapport laat met ‘bouwstenen’ zien hoe je klimaatadaptatie kunt inbedden in een gemeentelijke omgevingsvisie. De bouwstenen schetsen de huidige kennis van wat een gemeente moet en mag regelen voor klimaatadaptatie in de fysieke leefomgeving. Met tekstvoorstellen verkennen Noordoost-Brabant en ORG-ID hoe je de gemeentelijke omgevingsvisie kunt invullen.

Handreiking Stedelijk waterbeheer onder de Omgevingswet: deze handreiking laat zien wat er op het gebied van stedelijk waterbeheer verandert en hetzelfde blijft onder de nieuwe Omgevingswet. Ook lees je welke kansen de Omgevingswet biedt voor vraagstukken rondom klimaatadaptatie.

Als je met de Omgevingswet aan de slag wilt, zijn ook nog de volgende websites interessant:

nl(opent in nieuw venster)(verwijst naar een andere website)

Website Rijksoverheid over de omgevingswet(opent in nieuw venster)(verwijst naar een andere website)

Bron: Kennisportaal klimaatadaptie