42 struikelstenen voor Joodse oorlogsslachtoffers zonder nabestaanden

De gemeente Amstelveen subsidieert een aanvraag voor de plaatsing van 42 struikelstenen, oftewel Stolpersteine, ter nagedachtenis aan Joodse oorlogsslachtoffers zonder (directe) nabestaanden. De aanvrager en de gemeente zouden graag zien dat door de plaatsing van deze 42 individuele gedenktekens een breed gedragen maatschappelijk initiatief ontstaat, waardooruiteindelijk alle 166 Amstelveense Joodse slachtoffers een struikelsteen krijgen. De stenen dienen als eerbetoon, maar ook als educatief middel voor huidige en volgende generaties.

In meer dan 25 landen liggen Stolpersteine ter nagedachtenis aan de vervolgde en vermoorde slachtoffers tijdens de Tweede Wereldoorlog. Naast Joden gaat het om Sinti, Roma, homoseksuelen en verzetsstrijders. Struikelstenen zijn gedenktekens in de vorm van een messing plaatje in het trottoir voor vroegere woonhuizen van mensen die door de nazi’s zijn verdreven, gedeporteerd of vermoord. Het is een project van de Duitse kunstenaar Gunter Demnig.

In Amstelveen

De 42 aangevraagde struikelstenen liggen in de wijken Elsrijk en Randwijck waar de slachtoffers hebben gewoond of waar kinderen in die tijd op school hebben gezeten. Op deze manier kunnen zij helpen om het verhaal van de Tweede Wereldoorlog te vertellen. “De steentjes moeten de geschiedenis voor volgende generaties tot leven brengen”, zegt wethouder Herbert Raat (monumenten en erfgoed). “We hebben in Amstelveen het prachtige herdenkingsmonument Nooit meer teruggekomen met daarop de namen van de 166 Amstelveense oorlogsslachtoffers. De struikelsteentjes vormen een extra individueel gedenkteken, waardoor de geschiedenis nog meer tot leven komt. Zeker voor kinderen op de basis- en middelbare school. We willen dit initiatief dan ook onderdeel maken van het lespakket Historisch Besef. Het bijzondere aan deze 42 struikelstenen is, dat ze zijn bestemd voor Joodse oorlogsslachtoffers die geen nabestaanden hebben om een steen voor hen aan te vragen.”

Struikelstenen

De initiatiefnemer voor de plaatsing van de 42 herdenkingsstenen, de in Amstelveen opgegroeide arts Linda Dekhuijzen, hoopt dat deze eerste aanvraag een stimulans is voor de Amstelveense gemeenschap om ook struikelstenen aan te vragen. “Het zou zo mooi zijn als alle oorlogsslachtoffers uit Amstelveen straks een eigen steentje hebben”, zegt Dekhuijzen die samen met Guus Bayards veel tijd besteedt aan stamboomonderzoek en het opsporen van nabestaanden. “Tijdens een van de struikelsteenplaatsingen in Amsterdam vertelde een nicht van de slachtoffers dat ook de buren van haar familie waren vermoord. Voor hen was er echter niemand die een aanvraag kon doen voor een herdenkingssteen. Dit heeft mij ertoe gebracht om dit in Amstelveen te doen. Het zou prachtig zijn als mensen zonder nabestaanden via een breed gedragen maatschappelijk initiatief uit de anonimiteit worden gehaald.”

Educatie

Dekhuijzen heeft samen met Stichting Stolpersteine onderzoek gedaan naar de 166 oorlogsslachtoffers. Onder hen bevinden zich 25 kinderen: 12 in de basisschoolleeftijd en 13 in de middelbare schoolleeftijd. De gemeente heeft ook onderzoek laten doen naar Amstelveense slachtoffers onder de Roma, Sinti en LHBTI-gemeenschap, deze zijn er niet.Dekhuijzen en de gemeente willen de struikelstenen in samenwerking met scholen als educatief middel inzetten door bijvoorbeeld samen met de schoolkinderen een aanvraag en legging van een struikelsteen te verzorgen. Hiernaast bekijkt de gemeente of zij toegevoegd kunnen worden aan de bestaande Historische Route die loopt door Randwijck-Elsrijk-Patrimonium. De (meeste) slachtoffers woonden in deze wijken of zaten hier op school.

Fotobijschrift: Wethouder Herbert Raat en initiatiefnemer Linda Dekhuijzen bij het herdenkingsmonument ‘Nooit meer teruggekomen’ waar de namen ingegraveerd staan van de 166 AmstelveenseJoodse oorlogsslachtoffers