Beter mens, beter klimaat

Onze meest fundamentele gemeenschappelijke verbinding is dat we allen deze aarde bewonen. We ademen allen dezelfde lucht. We koesteren allemaal de toekomst van onze kinderen. En we zijn allemaal sterfelijk. – John F. Kennedy

Willen wij meer versoberen vanuit eenheid hoofd, hart en handen, vanuit integerheid? De economische benadering alleen is niet voldoende. De menselijke maat is aan de orde. Hoe is dat, integer zijn? Volg niet klakkeloos de mening van anderen. Neem de tijd om zelf uit te vinden wat de eigen mening is. Je hoeft niemand te overtuigen van je gelijk, eerlijk zijn is genoeg. En … als je een fout maakt vanuit die mening: voortschrijdend inzicht leer je door levenservaringen. Zie eigen fouten en tekortkomingen ter verbetering aan. En begrijp dat andere mensen hun tekortkomingen hebben. Je kunt zo, bewust met positief gevoel, met rustige gemoedstoestand, je blikveld zuiveren. Persoonlijk innerlijk verwerkte ervaringen tonen meer en meer hoe betrokken je groeit in de samenleving. Het is nodig om de natuur te kunnen beschermen en klimaatverandering tegen te gaan.

Als metafoor is het planten terrarium indrukwekkend. De transparante wanden van een gesloten terrarium laten warmte en licht door, waardoor een unieke omgeving voor plantengroei ontstaat. Door de warmte die de afgesloten bak binnenkomt, ontstaat een kleine waterkringloop doordat het vocht uit de bodem en de planten verdampt. De waterdamp condenseert vervolgens op de wanden van de container en valt uiteindelijk terug op de planten en de bodem eronder. Het licht dat door de transparante wanden valt, waardoor fotosynthese mogelijk is, zorgt samen met de constante watertoevoer voor een ideale omgeving voor planten.

NRC-redacteur Teri van der Heijden boog zich in de rubriek Circulaire Economie van donderdag 1 december 2022: 'Europa wil af van de afvalberg' over onze afvalberg. Met name in het voorstel van de Europese Commissie, dat moet leiden tot minder verpakking. Een kartonnen koffiebeker, een blikje bier, een inimini flesje met shampoo in een hotel – zodra ze leeg zijn, belandt de verpakking in de prullenbak. Na slechts één keer gebruikt te zijn. Daar wil de Europese Commissie verandering in brengen. De beker moet herbruikbaar worden, het blikje moet ingeleverd worden in ruil voor statiegeld, en de shampoo moet niet langer in een flesje zitten dat na gebruik halfleeg op de afvalberg belandt. Het zijn een paar van de maatregelen om de enorme berg verpakkingsafval terug te dringen. Want ondanks eerdere pogingen is die alleen maar groter geworden: meer dan 20% groter in de afgelopen 10 jaar. Volgens de laatste cijfers, over 2020, produceren de 27 lidstaten samen bijna 80 miljoen ton aan verpakkingsmateriaal. Dat komt neer op 177 kilo per persoon per jaar. Wat we nodig hebben, zei eurocommissaris Virginijus Sinkevicius (milieu), is een `systeemverandering’. Samen met Frans Timmermans (Klimaat) presenteerde hij een voorstel voor nieuwe wetgeving die zo’n verandering in gang zou moeten zetten. Alles bij elkaar moeten de maatregelen leiden tot 15% minder verpakkingsmateriaal in 2040 in vergelijking met 2018. In grote lijnen komt het plan neer op hergebruik, een verbod op onnodige verpakkingen en betere mogelijkheden voor recycling. Het voorstel moet nog worden goedgekeurd door het Europees Parlement en de lidstaten. Enige praktische voorbeelden:

De wegwerpbeker: Nu krijgen klanten die hun eigen beker meenemen als ze koffie kopen van sommige bedrijven korting, maar de Europese Commissie verschuift de verantwoordelijkheid naar de bedrijven. In de komende 2 decennia moeten de wegwerpbeker en vergelijkbare verpakkingen voor eenmalig gebruik geleidelijk vervangen worden door een herbruikbare of hervulbare variant. In de hele EU worden sectoren “waarin dit het meest zinvol is” verplicht om wegwerpverpakking geleidelijk min of meer uit te bannen. Zo moet 20% van de warme en koude dranken in 2030 verkocht worden in verpakkingen die opnieuw gebruikt worden. Voor andere producten gelden weer andere percentages. Voor de verpakkingen van afhaalmaaltijden geldt bijvoorbeeld: 10 procent in 2030 en 40 procent in 2040. Ook webwinkels moeten in actie komen. Om een einde te maken aan het fenomeen van een enorme doos met daarin een véél kleiner doosje met daarin wat je besteld had, wordt er een maximum ingevoerd voor de `lege ruimte’ die in een doos mag zitten. Ook moet in 2040 de helft van het verpakkingsmateriaal herbruikbaar zijn.

Het wegwerpblikje: Een ban op blikjes komt er niet, maar alle lidstaten moeten van de Commissie wel een statiegeld invoeren voor aluminium blikjes en – als ze dat nog niet hebben gedaan – voor plastic flesjes. Als landen zo’n systeem niet willen invoeren, kunnen ze er alleen onderuit als ze 90% van de blikjes en flessen op een andere manier kunnen inzamelen en recyclen dan via statiegeld. In Nederland geldt sinds de zomer van 2021 een statiegeldplicht voor plastic flesjes.

Het voorverpakte zakje mayo: In de ogen van de Commissie is het een categorie op zich: onnodige verpakkingen. Of: verpakkingen waar we prima helemaal zonder kunnen. Een voorbeeld: in voorverpakt voedsel als je in een restaurant eet – denk aan de zakjes mayonaise en ketchup die je bij de friet krijgt. Of de kleine flesjes shampoo en douchegel die hotels voor gasten in de badkamer hebben staan. De Commissie wil deze onnodige verpakkingen in z’n geheel verbannen.

Net zo het proces in Europa om de afvalberg aan te pakken binnen afspraken, is de integere mens als een planten terrarium. Die verbindt zijn/haar mening met het hogere doel door prioriteit te geven aan eenheid hoofd, hart en handen in de Europese samenleving. Ieder lid is als een mini-ecosysteem. Ieder verbindt wijsheid, ieders unieke licht, proactief. Verbeter de wereld, begin!