Blog Eljo Morpurgo: Radio Kootwijk

Wie kijkt er mee? De strijd om onze data
Een paar jaar geleden begonnen sommige mensen voorzichtig over te stappen van WhatsApp naar Signal. De reden? Twijfels over wie allemaal kon meekijken met onze berichten. Vooral de invloed van Amerika op onze data riep vragen op. Ik was daar één van en vroeg mijn omgeving om me voortaan via Signal te berichten. Dat bleek lastiger dan gedacht: moest je echt twee chatapps op je telefoon hebben? En was het probleem wel groot genoeg? Ik heb toch niets te verbergen?

Sindsdien is er in de EU en Nederland steeds meer aandacht voor digitale veiligheid. Wist je dat al onze data wordt opgeslagen in grote datacenters van Microsoft en Amazon? Deze staan dan wel in Europa, maar vielen lange tijd onder Amerikaanse wetgeving. Dat betekent dat de VS toegang kon hebben tot gevoelige informatie.

Als je een Windows-computer gebruikt of werkt met Microsoft 365, geef je automatisch veel data uit handen. Dat is een reden waarom er een enorme toeloop is naar het Linux OS als Ubuntu en Linux Mint. Hetzelfde geldt voor sociale media zoals Facebook, Instagram, X (voorheen Twitter), YouTube, Snapchat en LinkedIn. Grote techbedrijven zoals Musk’s X en Zuckerberg’s Meta hebben enorme invloed. Ze bepalen niet alleen wat je ziet, maar sturen ook – vaak ongemerkt – je koopgedrag en politieke voorkeur.

De EU heeft daarom strengere wetgeving ingevoerd, zoals de GDPR (General Data Protection Regulation) en AVG (Algemene Verordening Gegevensbescherming), om te zorgen dat data op Europese servers onder Europese wetgeving valt. Maar het probleem is nog niet opgelost. Want wat als de VS plotseling de toegang afsluit? Dan komt Europa op IT-gebied stil te liggen. Daarom wordt er al vanaf 2024 in de Tweede Kamer gesproken over alternatieven: kan Nederland of de EU een eigen cloud ontwikkelen?

We hebben namelijk gelijkwaardig meegemaakt in 1899 – 1902 tussen Engeland en de Zuid-Afrikaanse republieken Oranje Vrijstaat en Transvaal worden telegrammen uit Nederland (…) door Engelse ambtenaren gecensureerd. (…) Bij staat van oorlog werden alle kabelstations op Engels gebied onder toezicht van de Staat gesteld (…) om censuur te kunnen uitoefenen. Van dit verhaal hadden we geleerd en bouwden in 1917-1018 de zender Radio Kootwijk om contact te houden met Indonesie.

Bert Hubert, IT-expert en o.a. adviseur ronde tafel gesprekken van de Tweede Kamer, waarschuwde hier al voor in het NRC en op Radio 1. Hij pleit voor een Europese ‘Cloud Kootwijk’ – een eigen, veilige digitale infrastructuur. Nu Trump terug aan de macht is en nauwe banden heeft met techgiganten, wordt de vraag steeds urgenter: hoe onafhankelijk zijn wij nog?

Gelukkig kunnen we als particulier zelf ook iets doen. Er is genoeg free open source software (FOSS) beschikbaar als alternatief voor Amerikaanse diensten. Wil je weten welke? Laat het me weten. Het is tijd om niet alleen te praten, maar ook te handelen: "Bring the demo, not the memo."

Geniet van elkaar en het leven.

Eljo Morpurgo

Foto van Eljo